Bronşiyal Astım
Bronşiyal astım, kişinin aşırı duyarlılık sonucu bronşlarda meydana getirdiği tekrarlayan veya düzensiz aralıklarla ortaya çıkan nefes darlığı, öksürük, balgam ve hırıltılı solunum ile karakterize edilen bir reaksiyondur.
Çoğunlukla çocukluk ya da genç çağlarda görülen kronik bir hastalık türüdür. Alerjik hastalıklar içerisinde en önemli tabloyu oluşturan bronşiyal astım, ağır seyreden klinik tablolar oluşturmaktadır. Astımın görülme sıklığı %1-12 arasında değişmektedir. Türkiye'de görülme sıklığı çocukluk yaşında %5-8, erişkinlerde ise %5'ten daha azdır. Ergenlik döneminde kızlara oranla erkeklerde iki kat daha fazla görülmekle beraber, ileriki yaşlarda bu oran eşitlenmektedir.
Hastalık, genetik yatkınlıkla beraber biyokimyasal, immünolojik, infeksiyöz, endokrin ve psikolojik etkenlerle de oluşabilen kompleks bir hastalıktır. Bronşiyal astımı tetikleyen sebepler arasında antijen adını verdiğimiz polenler, küf sporları, hayvan tüy ve dışkıları, ev tozu ve ev tozu akarları sayılabilir. Bunun yanında sigara dumanı ve uçucu kimyasal maddeler de önemli uyarıcılar arasındadır. Astımlı kişilerde yorucu sporlar yapmak bronkospazma neden olabilmektedir. Hasta kişilerin öyküsünde daha önceden çabuk yorulma, hırıltılı solunum ve nefes darlığı yer almaktadır.
Solunum yolu enfeksiyonu geçirmek astım krizlerini başlatan en önemli sebeplerden biridir. Tetikleyici sebeplerden olan hava kirliliği, ruhsal sıkıntılar ve iklim değişiklikleri de önemlidir. Yani astım, hava yollarının kronik olarak inflamatuar bir hastalığıdır. Şu bilinmektedir ki, hava yolu hastalıklarının genetik geçiş özelliği bulunmaktadır. Çocukluk döneminde başlayan astımın yaş ilerledikçe geçeceği gibi yanlış bir inanış bulunmaktadır. Burada yaş ile kişinin immün sisteminin beraber gelişmesi ve hastalıklara daha dirençli olması da astım krizlerinin sıklığını azaltmaktadır.
Astım Tanısı ve Belirtileri
Özellikle egzersizle artan nefes darlığı ve hırıltılı nefes alıp verme bulguları sık sık ortaya çıkıyorsa astım tanısı çabuk olarak konabilir. Hırıltılı solunum ve öksürük her zaman ve her yaşta astım teşhisini düşündürmelidir. Bütün bu belirtilere ek olarak alerjik hastalıklara ailesel yatkınlık ve mevsimsel olarak etkilenmek de astım tanısı için yönlendiricidir.
Astım tanısı düşünülen hastalarda birtakım testler istenmektedir. Bunların içinde en önemlisi akciğer fonksiyon testleridir. Bu testler ile bronş tıkanıklık derecesi ölçülmektedir. Akciğer fonksiyon testleri provokasyon testleri ile yapıldığı zaman alınan cevaplar alerji yönünden belirginlik gösterir. Kan incelemelerinin yanı sıra, bir diğer test olan deri testleri de alerjenin belirlenmesinde etkili bir testtir.
Astımın Tedavisi
Hastalığın tedavisi ilaç ile yapılmaktadır. Hastanın alerjenlere karşı toleransını yükseltmek amacıyla bağışıklık tedavisinin yanı sıra, psikolojik tedavi ve fizik tedavi de uygulanabilmektedir. İlaç tedavisinde alınan ilaçlar daha çok hastanın hava yollarını açmaya yönelik inhalerler kullanılmaktadır. Bu ilaçlar genellikle solunum yolundan alınmaktadır.
Bağışıklığı güçlendirici tedavide ise, direkt deri altına hastalıktan sorumlu antijen solüsyonları uygulanarak yapılmaktadır. Bunlar polen, ev tozu ve küf antijenleridir.
Astımlı hastalarda balgamın atılımını sağlamak ve solunum kaslarını geliştirmek için yapılan solunum egzersizleri hem semptomları düzeltmekte hem de uzun dönemde ortaya çıkabilecek atakları azaltmaya yardımcı olmaktadır.
Astımın Yönetimi ve Kontrolü
Astımla başa çıkmada en önemli adım, tetikleyicilerden kaçınmaktır. Astımlı hastalar, kendilerini hangi maddelerin veya durumların tetiklediğini belirlemeli ve bu tetikleyicilerden uzak durmalıdır. Örneğin, evdeki toz ve polen miktarını azaltmak için düzenli temizlik yapılmalı, sigara dumanından kaçınılmalı ve hava kirliliği yüksek olduğunda dışarı çıkmamaya özen gösterilmelidir.
Astımın kontrol altına alınması, düzenli doktor kontrolleri ve uygun tedavi planının uygulanmasıyla mümkündür. Astımlı hastalar, belirtilerinin şiddetini ve sıklığını izleyerek, gerektiğinde tedavi planlarını güncellemeli ve doktorlarına danışmalıdır.
- Düzenli egzersiz: Solunum kaslarını güçlendirmek ve genel sağlığı iyileştirmek için düzenli egzersiz yapılmalıdır.
- Sağlıklı beslenme: Bağışıklık sistemini desteklemek ve genel sağlığı korumak için dengeli ve besleyici bir diyet uygulanmalıdır.
- Stres yönetimi: Stresin astım belirtilerini artırabileceği unutulmamalı ve stres yönetimi teknikleri uygulanmalıdır.
Astım, yaşam boyu sürebilen bir hastalıktır ancak uygun tedavi ve yönetim ile hastalar sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürebilirler. |
