Astım Hastası İçin Hemşirelik Bakım Planı: Kapsamlı Bir Rehber
Astım, hava yollarının kronik inflamatuar bir hastalığıdır ve hemşirelik bakımı, hastanın semptomlarını yönetmesi, yaşam kalitesini iyileştirmesi ve astım ataklarını önlemesi için hayati öneme sahiptir. Aşağıda, astımlı bir hasta için kapsamlı bir hemşirelik bakım planı örneği sunulmaktadır. Bu plan, bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır.
1. Hasta Değerlendirmesi ve Veri Toplama
Hemşirelik bakımının ilk adımı, kapsamlı bir değerlendirme yapmaktır. Bu, hastanın mevcut durumunu, tıbbi geçmişini ve potansiyel tetikleyicileri anlamak için gereklidir. - Solunum durumunun değerlendirilmesi: Nefes darlığı, hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma hissi gibi semptomların varlığı ve şiddeti.
- Vital bulguların izlenmesi: Solunum hızı, kalp atım hızı, oksijen satürasyonu (SpO2).
- Kullanılan ilaçların gözden geçirilmesi: Hızlı etkili rahatlatıcı ilaçlar (örn., salbutamol) ve kontrol edici ilaçlar (örn., inhale kortikosteroidler).
- Alerji ve tetikleyici faktörlerin belirlenmesi: Polen, toz akarları, hayvan tüyü, sigara dumanı, egzersiz, stres gibi.
- Hastanın astım yönetimi bilgi düzeyinin ve öz bakım becerilerinin değerlendirilmesi.
2. Hemşirelik Tanıları
Değerlendirme verilerine dayanarak, aşağıdaki hemşirelik tanıları belirlenebilir: - Etkisiz Hava Yolu Temizliği: Bronkospazm ve artmış mukus sekresyonuna bağlı.
- Gaz Değişiminde Bozulma: Hava yolu obstrüksiyonu nedeniyle.
- Bilgi Eksikliği: Hastalık süreci, ilaç kullanımı ve tetikleyicilerden kaçınma konusunda.
- Anksiyete: Nefes darlığı ve hastalığın belirsizliğine bağlı.
- Uyku Düzeninde Bozulma: Gece öksürüğü ve nefes darlığı nedenli.
3. Hemşirelik Bakım Planı: Hedefler ve Müdahaleler
Hemşirelik Tanısı 1: Etkisiz Hava Yolu Temizliği
Hedef: Hasta, 24-48 saat içinde etkili solunum paterni sergileyecek ve hırıltı/nefes darlığı azalacak.
- Hastanın solunum seslerini dinleyerek wheezing (hırıltı) varlığını değerlendirin.
- Oksijen satürasyonunu düzenli olarak izleyin; gerekirse oksijen tedavisi uygulayın (hekim orderına göre).
- Hastayı yüksek yatak başı veya oturur pozisyonda konumlandırarak solunumu kolaylaştırın.
- Hızlı etkili bronkodilatör ilaçları (örn., salbutamol) hekim orderına göre uygulayın veya hastanın kullanımını gözlemleyin.
- Hastayı derin nefes alma ve öksürme egzersizleri konusunda teşvik edin.
- Hava yollarını nemlendirmek için yeterli sıvı alımını sağlayın (kontrendike değilse).
Hemşirelik Tanısı 2: Gaz Değişiminde Bozulma
Hedef: Hasta, bakım süresi boyunca normal sınırlarda oksijen satürasyonu (SpO2 >%92) koruyacak.
- Pulse oksimetre ile sürekli veya düzenli aralıklarla SpO2'yi izleyin.
- Solunum sıkıntısı belirtilerini (siyanoz, taşipne, yardımcı solunum kası kullanımı) değerlendirin.
- Hekim orderına göre arteriyel kan gazı (AKG) takibi yapın.
- Hastayı yavaş ve derin nefes alması için yönlendirin; gereksiz fiziksel aktiviteden kaçınmasını önerin.
Hemşirelik Tanısı 3: Bilgi Eksikliği
Hedef: Hasta ve ailesi, taburculuk öncesinde astım yönetimi, ilaç kullanımı ve tetikleyicilerden kaçınma konusunda doğru bilgiyi ifade edecek.
- Astımın kronik bir durum olduğunu ve uzun süreli yönetim gerektirdiğini açıklayın.
- İlaçların doğru kullanımını (özellikle inhaler teknikleri) gösterin ve hastanın uygulamasını gözlemleyin.
- Astım eylem planı oluşturmasına yardımcı olun: Yeşil (iyi), Sarı (kötüleşme), Kırmızı (acil) bölgelerini ve her bölgede yapılması gerekenleri açıklayın.
- Tetikleyicilerden (alerjenler, sigara dumanı, soğuk hava) kaçınma stratejilerini öğretin.
- Peak flow metre (zirve akım ölçer) kullanımını öğretin ve düzenli takibin önemini vurgulayın.
- Ne zaman acil tıbbi yardım alması gerektiğini (örn., ilaçlara rağmen semptomların düzelmemesi, konuşmada zorluk) belirtin.
Hemşirelik Tanısı 4: Anksiyete
Hedef: Hasta, 48 saat içinde anksiyete düzeyini azaltacak ve rahatlama tekniklerini kullanabilecek.
- Hastanın korku ve endişelerini ifade etmesi için güvenli bir ortam sağlayın.
- Sakin ve güven verici bir iletişim kurun; nefes darlığı atakları sırasında paniğe kapılmaması konusunda rehberlik edin.
- Derin nefes alma, gevşeme egzersizleri gibi anksiyete yönetim tekniklerini öğretin.
- Aile üyelerini destek sürecine dahil edin.
Hemşirelik Tanısı 5: Uyku Düzeninde Bozulma
Hedef: Hasta, bakım süresi içinde kesintisiz 6-8 saat uyuyabilecek.
- Gece semptomlarını tetikleyen faktörleri belirleyin (örn., yatak odasındaki toz akarları).
- Yatmadan önce rahatlatıcı inhaler kullanımını (hekim orderına göre) teşvik edin.
- Baş yüksek pozisyonda yatmasını önererek gece nefes darlığını azaltın.
- Yatak odasını iyi havalandırın ve alerjenlerden arındırın.
4. Değerlendirme ve İzlem
Hemşirelik bakımının etkinliğini değerlendirmek için aşağıdaki kriterler izlenmelidir: - Solunum semptomlarında (nefes darlığı, hırıltı) azalma.
- Stabil vital bulgular ve oksijen satürasyonu.
- Hastanın ilaçlarını doğru ve düzenli kullanabilmesi.
- Hasta ve ailesinin astım yönetimi konusunda kendine güveninin artması.
- Astım atak sıklığında ve şiddetinde azalma.
Bu hemşirelik bakım planı, astımlı hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre şekillendirilmeli ve multidisipliner bir yaklaşımla (hekim, solunum terapisti, diyetisyen) desteklenmelidir. Düzenli takip ve hasta eğitimi, uzun vadeli başarı için anahtardır. |
